i Jarosław Kaczyński. / foto: Jan Bodakowski/ PAP/Marcin Obara
2. Amb. Jacek Chodorowicz:
a) w kwestii restytucji:
– poinformował, że Ministerstwo Spraw Zagranicznych opracowało Białą Księgę dotyczącą „problematyki mienia przejętego przez Polskę po II wojnie światowej oraz niektórych działań związanych z zadośćuczynieniem i upamiętnieniem ofiar wojny”. Zaznaczył, że jest to materiał o charakterze informacyjnym, jawnym, przedstawiający działania Polski m.in. w zakresie restytucji i ich uwarunkowania prawne. Zadeklarował, ze po zakończeniu trwającego tłumaczenia na język angielski Biała Księga zostanie przekazana w ręce Amb. G. Mosbacher;
– ocenił, że obraz sytuacji w zakresie restytucji w Polsce, jaki wyłania się z Białej Księgi jest zasadniczo dobry, zwłaszcza w porównaniu do innych krajów regionu znajdujących się w podobnej sytuacji;
– w pełni podzielił ocenę TKY, że tematyka restytucji w Polsce nie dotyczy jedynie mienia żydowskiego, ale mienia wszystkich osób uprawnionych, w tym takich kategorii osób, jak właściciele ziemscy, czy przemysłowcy. Mniej więcej 20 % szacowanej wartości potencjalnych roszczeń dotyczy majątku żydowskiego. JCh zauważył, że bardzo często się o tym zapomina;
– jako jeden z ważnych elementów Białej Księgi wskazał przedstawienie wielu działań z zakresu upamiętnienia Holokaustu i jego ofiar ( w tym edukacyjnych), których Polska podejmuje szczególnie dużo na tle innych krajów;
– nawiązał do spotkania z TKY kilka dni wcześniej przy okazji posiedzenia w Rzymie przewodniczących delegacji krajowych w IHRA, raz jeszcze potwierdzając pełną zgodność z opinią TKY w odniesieniu do zasadności (w tym miejscu rozpoczyna się str.6 i ostatnia) utrzymania dwóch plenarnych spotkań IHRA w ciągu roku z uwagi na coraz poważniejsze zadania stojące przed tym Sojuszem;
– zasugerował rozmowę z min. M. Dworczykiem, szefem KPRM lub którymś z jego współpracowników;
– zdecydowanie potępił ewidentnie antysemickie publikacje „Gazety Warszawskiej” informując, że spotykają się one w Polsce z powszechnym oburzeniem wszystkich liczących się sił politycznych i są traktowane jako absolutny margines.
WNIOSKI:
– Oczekiwania ze strony amerykańskiej w zakresie restytucji mienia żydowskiego nie odbiegają w swojej formie od tych prezentowanych z różnym natężeniem i częstotliwością od lat. Ich istotą jest dążenie do wciągnięcia strony polskiej w proces negocjacyjny ze stroną żydowską na temat konkretnego wymiaru rekompensat.
– Strona amerykańska traktuje kwestie restytucyjne przede wszystkim jako część agendy politycznej z przedstawicielami rządzącej partii, toczących się w rytm kalendarza wyborczego. Z perspektywy strony amerykańskiej wiodącym partnerem w tych rozmowach Nie jest administracja rządowa i służba zagraniczna, tylko kierownictwo polityczne koalicji rządzącej.
– Nie ma przesłanki, by sądzić, że zbliżające się wybory do Kongresu USA (midterms) i ewentualne przejęcie Izby Reprezentantów przez Demokratów mogłoby zmienić na lepsze aktualne proporcje między liczbą kongresmenów nieprzychylnych i przychylnych Polsce w kontekście restytucji mienia żydowskiego, co może mieć realne konsekwencje dla procedowania w Kongresie spraw istotnych dla współpracy bilateralnej polsko-amerykańskiej.
– Należy zauważyć, że strona amerykańska konsekwentnie współpracuje z Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN i równie konsekwentnie podkreśla fakt tej współpracy.
Jacek Chodorowicz Ambasador
