Koszty wynikające z wychowywania i utrzymania dziecka są w Polsce stosunkowo wysokie i sięgają od 15 do 30 proc. budżetu rodziny – ocenia Centrum im. Adama Smitha w raporcie „Koszty wychowania dzieci w Polsce 2019”.
Koszty zmieniają się w zależności od liczby dzieci, ich wieku i etapu edukacji. Wzrost wynika z ogólnego wzrostu kosztów życia w Polsce, które między 2015 a 2018 rokiem zwiększyły się o ok. 61 proc. – podaje Centrum.
Koszt wychowania jednego dziecka w Polsce w 2019 r. (do osiągnięcia osiemnastego roku życia) mieści się w przedziale od 200 do 225 tys. zł, a dwójki dzieci od 370 do 400 tys. zł. W 2018 r. koszty te odpowiednio wynosiły od 190 do 210 tys. zł i od 350 do 385 tys. zł.
Wydatki związane z utrzymaniem dzieci w rodzinach rosą w wyniku wzrostu kosztów życia, ale są też rezultatem pieniędzy przekazywanych z programu Rodzina 500 plus. Zmiana w programie 500 plus, w tym jego odformalizowanie i objęcie programem także pierwszego dziecka w rodzinie, sprawia, że 500 plus ma charakter powszechny, w którym rodzina, niezależnie od statusu materialnego, otrzymuje co miesiąc w tej samej wysokości zryczałtowaną kwotę. Program 500 plus stał się tym samym, co usługa cash-back, czyli zwrotem części wcześniej wydanych przez rodziców pieniędzy – czytamy w raporcie.
VAT zjada 500 plus
Wydatki w ramach programu 500 plus w 2018 r. wyniosły ok. 21 mld zł. Roczna kwota podatku VAT, płacona przy okazji wydatków na wszystkie dzieci w Polsce, wynosi ok. 10,5 mld zł. Podatek VAT od wydatków poniesionych na dzieci zabiera ok. 50 proc. wartości 500 plus, jeszcze przed uwzględnieniem oczekiwanego skokowego wzrostu jego wartości w 2019 r., czyli objęciem nim wszystkich dzieci.
Rodzina z trójką dzieci (pięć osób) w ramach zakupów zwraca rządowi w zapłaconym podatku VAT jeden z dwóch otrzymywanych co miesiąc od tego rządu przelewów z programu 500 plus.
W rodzinie z dwójką dzieci (cztery osoby), w której 500 zł dostaje się tylko na jedno z dwójki dzieci i gdzie średnie wydatki na osobę są nieco wyższe, podatek VAT pochłania całość comiesięcznego świadczenia z programu 500 plus. Zauważmy, że podatek VAT jest liczony od wydatków na wszystkie dzieci, a 500 plus do połowy roku 2019 nie przysługuje wszystkim dzieciom – podkreśla Centrum im. Adama Smitha.
– Rodzina 500 plus w 50 proc. jest sfinansowana z podatku VAT pobranego od wydatków rodzin na wychowanie dzieci. Dodatkowo, oczywiście, rodzice płacą podatek VAT, finansując swoje własne utrzymanie i gdyby uwzględnić ten koszt, to okazać by się mogło, że VAT płacony przez rodziny w związku z wydatkami na utrzymanie wszystkich domowników pochłania całość środków otrzymanych z 500 plus – wylicza Kamil Kajetanowicz, ekspert Centrum im. Adama Smitha.
Centrum im. Adama Smitha przypomina, że stawka podatku VAT na produkty dziecięce w niektórych krajach członkowskich UE wynosi 0 proc. (przykładowo w Wielkiej Brytanii) lub 3 proc. (jak w Luksemburgu) ze względu na utrzymującą się zapaść demograficzną.
Wysoki udział wpływów z podatku VAT w finansowaniu 500 plus dowodzi, że dla rodziny bardziej dotkliwa jest wysokość opodatkowania konsumpcji 23-proc. stawką VAT, niż dochodów 18-proc. stawką PIT.
Jak zauważa Andrzej Sadowski, prezydent Centrum im. Adama Smitha, 500 plus jest mimo wszystko największą do tej pory w Polsce powszechną sensu stricto obniżką opodatkowania rodzin od 1989 r. i po prostu zryczałtowanym zwrotem podatku.
– Najlepszą polityką rodzinną jest powszechnie dostępna i dobrze płatna praca. Polityka rodzinna może być realizowana równie skutecznie w Polsce poprzez redukcję opodatkowania pracy rodzin oraz ich konsumpcji, a dzięki zaoszczędzonym pieniądzom i czasie na administrację jeszcze bardziej efektywna – podkreśla Andrzej Sadowski z Centrum im. Adama Smitha.
Źródło: Raport „Koszty wychowania dzieci w Polsce 2019” Centrum im. Adama Smitha
