ZUS jest zobowiązany do egzekwowania niepobranych, zaległych składek. Wynika to z zapisów ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.
W egzekucji administracyjnej ZUS uczestniczy zarówno jako wierzyciel, jak i organ egzekucyjny, którego kompetencje wykonują dyrektorzy poszczególnych oddziałów.
Z raportu „Dochodzenie należności publicznoprawnych w ZUS” wynika, że kwota zaległych składek, które ZUS odzyskał w 2018 r., wzrosła do 1 mld 336 mln zł, czyli o 30 proc. Zakład wyegzekwował o 311 mln zł więcej niż w 2017 r. W ciągu ostatnich trzech lat ZUS odzyskał 3,3 mld zł.
Liczba zajęć egzekucyjnych w latach 2016–2018 (w tys.)
Zwiększa się liczba zajęć rachunków bankowych i rosną kwoty uzyskane z tego środka egzekucyjnego. „Już sama ich liczba wskazuje, że jest to jeden z efektywniejszych środków egzekucyjnych” – stwierdza ZUS.
Liczba zajęć rachunków bankowych wystawionych w latach 2016–2018 (w tys.)
Wpłaty uzyskane z zajęć rachunków bankowych w latach 2016–2018 stanowiły najwięcej środków egzekucyjnych.
Kwota wpłat z zajęć rachunków bankowych w latach 2016–2018 (w mln zł)
Według raportu, następuje stały wzrost wpływów w ramach przymusowego odzyskiwania należności. Kwoty rosły od 932 mln zł w 2016 r., poprzez 1025 mln zł w 2017 r. aż do 1336 mln zł w roku ubiegłym. „Należności odzyskujemy w formie działań pozaegzekucyjnych (umowy o ratalnej spłacie zadłużenia), ale przede wszystkim w toku egzekucji administracyjnej, sądowej albo w postępowaniu upadłościowym” – podał ZUS, dodając, że to bardzo ważny element, który zapewnia płynność finansowania świadczeń wypłacanych milionom Polaków.
Jako zabezpieczenie należności z tytułu składek ZUS-owi przysługuje hipoteka przymusowa na wszystkich nieruchomościach dłużnika. Ma ponadto „ustawowe prawo zastawu skarbowego na zbywalnych prawach majątkowych oraz wszystkich rzeczach ruchomych, które są własnością dłużnika lub stanowią współwłasność łączną dłużnika i jego małżonka”. „Instrumenty te wykorzystujemy, aby przeciwdziałać pozbywaniu się składników majątkowych, z których możemy przeprowadzić skuteczną egzekucję” – informuje ZUS.
W przypadku, gdy dłużnik pozbędzie się majątku, Zakład występuje z powództwem w trybie tzw. ochrony pauliańskiej, by sąd uznał zbycie za bezskuteczne.
Jeśli odzyskanie należności od dłużnika jest niemożliwe, ZUS podejmuje czynności także wobec osób trzecich i następców prawnych firm.
Źródło: Raport „Dochodzenie należności publicznoprawnych w ZUS”
