Prezydent Turcji Recep Tayyip Erdogan, wzorując się na działaniach wobec Hagia Sophia, postanowił przekształcić w meczet także dawny kościół św. Zbawiciela na Chorze w Stambule. Do tej pory kościół pełnił podobnie jak Hagia Sophia funkcję muzeum.
Kościół Świętego Zbawiciela na Chorze to dawna bizantyńska świątynia usytuowana w dystrykcie Edirnekapı. W 1511 kościół został zamieniony na meczet. W latach 1948-2020 świątynia pełniła rolę muzeum. Kościół posiada bardzo bogatą kolekcję mozaik i fresków, odkrytych pod warstwą wapna, którym przykryto malowidła zamienijąc kościół na meczet.
Pierwszy kościół w tym miejscu wybudowano w IV w. Obecnie istniejący budynek pochodzi z XI w. W 2020 r. na mocy dekretu Recepa Tayyipa Erdoğana świątynia została ponownie przekształcona w meczet.
W głównej części – naos znajdują się kolorowe mozaiki z XIV w. na marmurowych podłogach i ścianach. Po prawej stronie absydy znajduje się wizerunek Dzieciątka Jezus i Marii, po lewej Jezusa. Obie mozaiki są jednak uszkodzone.
Nad drzwiami wejściowymi zachował się w dobrym stanie obraz przedstawiający śmierć NMP. W przedsionkach znajdują się kolejne mozaiki, które przedstawiają sceny głównie z Nowego Testamentu i apokryfów opowiadających o dzieciństwie i narodzinach Marii.
W kopule wewnętrznego przedsionka na prawo od wejścia przedstawiono Proroków i świętych Starego i Nowego Testamentu. Poniżej są sceny uleczenia ślepca przez Jezusa i wskrzeszenia zmarłego. Tu znajduje się również mozaika przedstawiająca Jezusa, Marię, Izaaka Komnena, siostrę zakonną Melanię.
«C'est l'équivalent d'une destruction» : en Turquie, l'église Saint-Sauveur-in-Chora reconvertie en mosquée https://t.co/RbgiAkB7Z3 via @Le_Figaro
— rey (@Petitoursonnes) August 25, 2020
W zewnętrznym przedsionku znajduje się jeszcze obraz przedstawiający podróż Marii i Józefa do Betlejem, kuszenie Jezusa przez Szatana, a nad wejściem znajduje się scena cudu w Kanie Galilejskiej oraz cudownego rozmnożenia chleba. Nad drzwiami wejściowymi przedstawiono modlącą się Marię, ponad wrotami w wewnętrznym narteksie – Jezusa Pantokratora.
Co dalej z freskami?
To niezwykłe bogactwo scen biblijnych jest teraz zagrożone. Kiedy prezydent Turcji Recep Tayyip Erdogan nakazał przekształcenie kościoła Świętego Zbawiciela na Chorze w meczet powstał problem. Chodzi o zakaz przedstawień graficznych sacrum w islamie.
W najlepszym przypadku freski będą zasłaniane. Nie można wykluczyć ich bardziej trwałego ukrycia. Trwają tu naciski ze strony kilku islamskich stowarzyszeń. Władze obiecały, że podobnie jak w przypadku Hagia Sophia, poza godzinami modłów, turyści będą mogli nadal podziwiać te bezcenne dzieła sztuki.
Kilka z nich wymaga jednak renowacji i zabezpieczenia. Meczet takich prac z pewnością nie zainicjuje. Szkoda, że UNESCO, które ma Hagię Sophię i kościół na Chorze na swojej liście światowego dziedzictwa jako „arcydzieła architektury”, prawie nie zareagowało na dokonywane w Turcji przekształcenia.
Turquie : que vont devenir les fabuleuses fresques de Saint-Sauveur-in-Chora ? https://t.co/wjjMWeAe7i
— Myriam Lessard (@bonheursimple) August 25, 2020
Źródło: Le Monde/ VA
