Jeanne der Agopian, zastępca dyrektora ds. Komunikacji organizacji SOS dla Chrześcijan Oprientu bije na alarm. Ofiarą konfliktu o Górski Karabach staje się armeńskie dziedzictwo kulturowe.
Część Górskiego Karabachu dostała się pod kontrolę sił turecko-azerbejdżańskich. Agopian mówi, że należy się obawiać najgorszego jeśli chodzi o chrześcijańskie dziedzictwo religijne, ale i całe dziedzictwo kulturowe Armenii. Padły nawet słowa o „ludobójstwie kulturowym”, czyli usuwaniu śladów.
Agopian przypomina, że ludobójstwu Ormian w 1915 r., towarzyszyło właśnie ludobójstwo kulturowe, które zacierało ślady tysiącletniej obecności Ormian w Azji Mniejszej. W zachodniej Armenii było 2300 ormiańskich kościołów i klasztorów. Zostały 34, w tym 6 w Anatolii.
Ze 150 kościołów i klasztorów, które znajdowały się wokół jeziora Van, pozostał tylko kościół Świętego Krzyża w Aghtamar. Los ormiańskiego dziedzictwa Nachiczewanu, enklawy azerbejdżańskiej położonej między Turcją, Iranem i Armenią, może zapowiadać, co stanie się z wieloma kościołami, klasztorami i chaczkarami w regionie Górskiego Karabachu.
89 średniowiecznych kościołów zostało tam zrównanych z ziemią, 5480 chaczkar i 22 700 grobów zostało zniszczonych przez Azerbejdżan. Zburzono też największy cmentarz z ormiańskimi chaczkarami w Dżulfie.
Takie ręcznie rzeźbione stele mogą osiągnąć nawet dwa metry wysokości. Są zdobione na różne sposoby stylizowanym krzyżem ormiańskim. Wszystkie są wyjątkowe. W tradycji ormiańskiej są one używane do wyprowadzenia zmarłego podczas Zmartwychwstania w dniu Sądu Ostatecznego.
W Nachiczewanie kościoły zostały przekształcone w meczety, herbaciarnie czy sale bilardowe, jeśli nie zostały zniszczone przez buldożery, tak jak ormiańskie cmentarze.
Obawy o przyszłość
Teraz Azerowie wkraczają na tereny zamieszkałe przez Ormian w Górskim Karabachu, pełen kulturowego bogactwa. Są tu m.in. klasztor Dadivank, tysiącletni średniowieczny klejnot z IX wieku. Jego skarby ukryto na razie w Armenii.
Agopian pyta co stanie się z klasztorem Amaras z IV wieku, w którym znajduje się grobowiec św. Grigorisa, z klasztorami Tsitsernavank (V w.), św. Elizeusza Apostoła (V w.), innymi kościołami, chaczkarami i cmentarzami? Zniszczenie lub profanacja? Już 4 dni po zawieszeniu broni żołnierze azerscy niszczyli katedrę w Suszi.
Organizacja SOS kieruje apel o ochronę zabytków do organizacji międzynarodowych, takich jak UNESCO. Liczy na też na międzynarodową presję na Turcję i Azerbejdżan.
🔴🇦🇲#Arménie – 4 jours après l'accord de cessez-le-feu total, les forces azerbaïdjanaises ont vandalisé la cathédrale Ghazanchetsots de #Chouchi, qu'ils avaient déjà bombardés pendant le conflit. pic.twitter.com/wKYvAODJys
— SOS Chrétiens d'Orient (@SOSCdOrient) November 17, 2020
Źródło: Valeurs
