Dziś Środa Popielcowa, zwana również Popielcem. Ten dzień rozpoczyna okres Wielkiego Postu. W czasie mszy św. dokonuje się obrzędu posypania głów wiernych popiołem.
W Środę Popielcową nie ma obowiązku uczestniczenia w mszy św. Kościół zaleca jednak udział w eucharystii ze względu na jej pokutny charakter. W czasie mszy św. dokonuje się obrzędu posypania głów popiołem. Ryt ten pojawił się w liturgii w VII w. W 1091 r. papież Urban II wprowadził go jako obowiązujący. Z tego okresu pochodzi również regulacja, aby popiół był uzyskiwany z palm poświęconych podczas Niedzieli Palmowej poprzedniego roku.
Niestety „pandemia” koronawirusa odcisnęła swoje piętno nawet na katolickich rytuałach. W związku z pandemią Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów opublikowała w tym roku notę dotyczącą obrzędu posypania głów popiołem. Czytamy w niej, że „kapłan po odmówieniu modlitwy błogosławieństwa popiołu i po pokropieniu go w milczeniu wodą święconą, zwróciwszy się do obecnych, wypowiada jeden tylko raz do wszystkich formułę z mszału rzymskiego: 'Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię’ lub 'Pamiętaj, że jesteś prochem i w proch się obrócisz'”.
Oznacza to, że kapłan nie będzie – tak jak dotąd – wymawiał jednej z tych dwóch formuł nad każdym wiernym. Po nałożeniu maseczki ochronnej na nos i usta, będzie „nakładał popiół na tych, którzy do niego podchodzą, albo – stosownie do okoliczności – sam będzie podchodził do tych, którzy stoją na swoich miejscach” – napisano w nocie.
Środa Popielcowa w historii Chrześcijaństwa
Popielec nie towarzyszył Chrześcijanom od samego początku – tak samo Wielki Post. Początkowo post trwał 40 godzin – w Wielki Piątek i Wielką Sobotę. Dodatkowo pościli głównie kapłani.
40-dniowy post wprowadzono w pierwszej połowie IV w. Zgodnie z kanonem 5 soboru nicejskiego I (325) rozpoczynał się on w szóstą niedzielę przed Wielkanocą, a kończył się w Wielki Czwartek.
Sama Środa Popielcowa jest jeszcze „młodsza” i wywodzi się z rytuałów, które kiedyś towarzyszyły sakramentowi pokuty. W V wieku, w poniedziałek następujący po pierwszej niedzieli wielkiego postu wypełniano obrzęd wypędzania publicznych pokutników, na których ciążyły duże przewinienia. Pokutnicy następnie przystępowali do sakramentu spowiedzi i wtedy pozwalano i powrócić – o określonej godzinie stawiali się pod wyznaczoną świątynią, a kapłan posypywał ich głowy popiołem.
„Dopiero” w VII wieku rytuał ten zaczęto odprawiać w środę przed pierwszą niedzielą Wielkiego Postu, a od X wieku brali w nim udział wszyscy wierni, a nie tylko publiczni pokutnicy.
Od tego czasu zwyczaj ten jest praktykowany w takiej formie do dziś.
Źródło: PAP, NCzas
