Co dalej z władzą w Czechach? Naszych sąsiadów czeka konstytucyjny precedens?

Prezydent Czech Milosz Zeman. Zdjęcie: AP Photo,CTK/Miroslav Chaloupka) Dostawca: PAP/CTK.
Prezydent Czech Milosz Zeman. Zdjęcie: AP Photo,CTK/Miroslav Chaloupka) Dostawca: PAP/CTK.
REKLAMA
Czechy stoją w obliczu bezprecedensowego kryzysu politycznego. Prezydent Republiki Miloš Zeman przebywa w szpitalu od 10 października, gdzie znalazł się dzień po wyborach parlamentarnych. Trwają spekulacje na temat jego faktycznego stanu zdrowia, a bez prezydenta nie można sformułować nowego rządu.

Prezydent Czech pozostaje tu kluczowym graczem. Politolog prof. Jan Kubáček w wywiadzie dla Radia Praga omawia problem konstytucyjny. Niezdolność obecnego prezydenta do sprawowania swoich funkcji paraliżuje czeską politykę.

W czeskim systemie politycznym prezydent pełni bardziej funkcję ceremonialną, ale w przypadku powstania lub upadku rządu jego rola jest kluczowa. Konstytucja Republiki Czeskiej wyraźnie stanowi, że premier i członkowie rządu muszą złożyć swoją dymisję na ręce Prezydenta Republiki i to on desygnuje nowego premiera. Upadek i powstanie rządu to procedury, które po prostu nie mogą obejść się bez aktywnej roli prezydenta – wyjaśnia Kubaczek.

REKLAMA

Jeśli prezydent nie jest w stanie wykonywać swoich obowiązków, Czesi mają problem. W okresie I Republiki Czechosłowackiej prezydent Tomáš Garrigue Masaryk kilkakrotnie chorował. Jest też precedens choroby Václava Havla.

W przypadku Miloša Zemana, eksperci i lekarze mówią, że istnieje ryzyko, iż prezydent nie będzie w stanie pełnić swoich obowiązków nawet po pokonaniu choroby. Politolog wskazuje tu na art. 66 Konstytucji i precedens.

Widzi wyjście w przekazaniu uprawnień premierowi, w tym przypadku ustępującemu Andrejowi Babišowi, nowemu przewodniczącemu Izby Deputowanych i przewodniczącemu Senatu, którzy zwołaliby nowe wybory prezydenckie. Art. 66 Konstytucji wskazuje, że obie izby parlamentu, tj. Senat i Izba Poselska, muszą podjąć decyzję w tej sprawie i obie muszą uzyskać bezwzględną większość głosów, by uznać prezydenta za niezdolnego do pełnienia swoich funkcji.

8 listopada odbędzie się inauguracyjne posiedzenie nowej Izby Deputowanych. Według politologa, jeśłi do tego czasu stan zdrowia Zemana się nie zmieni, to nowy parlament musi wdrożyć artykuł 66. Jest szansa, że nowego premiera powoła nowy Marszałek Izby Deputowanych.

Petr Fiala obecnie aktywnie przygotowuje powstanie nowego rządu. Gdyby uprawnienia prezydenckie przeszły w ręce Przewodniczącego Izby Poselskiej, negocjacje byłyby bardzo szybkie i skutkowałyby powołaniem jego gabinetu.

Wielka koalicja, która wyszła zwycięsko z wyborów i na czele której stoi Fiala, skupia dwie koalicje partyjne, SPOLU i PirSTAN, które reprezentują w sumie pięć dość różnych partii. Wyzwaniem jest niejednorodność ideowa koalicji, problemy gospodarcze, w tym także wysoka inflacja. Warto przypomnieć, że Czechy obejmą przewodnictwo w Radzie Unii Europejskiej w 2022 roku.

REKLAMA