Przy pomniku upamiętniającym ofiary mordu Żydów z 10 lipca 1941 roku rozpoczęły się w niedzielę przed południem w Jedwabnem (Podlaskie) obchody 81. rocznicy tamtych wydarzeń. Według ustaleń IPN mordu dokonali Polacy z inspiracji Niemców. To kłamstwo założycielskie obalił w swojej publikacji, wraz z Markiem Janem Chodakiewiczem i Ewą Stankiewicz, Tomasz Sommer.
Zgodnie z wcześniejszą zapowiedzią Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w Warszawie nie będzie oficjalnych przemówień – a modlitwa ku czci ofiar, złożenie kwiatów.
Potem uczestnicy uroczystości udadzą się także do innych miejsc gdzie miały miejsce mordy Żydów: w Radziłowie, Wąsoszu, Szczuczynie i Bzurach. Odwiedzą tamtejsze miejsca pamięci – informowała PAP Marta Guze-Korszyńska ze związku gmin.
Wersja „oficjalna”
Według ustaleń śledztwa przeprowadzonego przez Instytut Pamięci Narodowej, 10 lipca 1941 r. w Jedwabnem to grupa polskiej ludności miała zamordować co najmniej 340 żydowskich sąsiadów. Większość – kobiety, mężczyźni i dzieci – została spalona żywcem w stodole.
W ocenie IPN zbrodnia miała być dokonana z niemieckiej inspiracji (liczni przesłuchani świadkowie wskazali na przybyłych w tym dniu do Jedwabnego umundurowanych Niemców), ale – jak podawał Instytut w komunikacie o końcowych ustaleniach śledztwa, wydanym w lipcu 2002 roku – jej wykonawcami miało być co najmniej czterdziestu polskich mieszkańców Jedwabnego i okolic.
Śledztwo IPN umorzył w 2003 r. Uzasadnił wówczas, że nie udało się znaleźć wystarczających dowodów na udział osób innych niż osądzone za to już po II wojnie światowej.
Sprawą zajął się m.in. Tomasz Sommer. Wskazywał on na liczne „niedociągnięcia” w śledztwie IPN-u. Wątpliwości budzą przede wszystkim błędy interpretacyjne i metodologiczne w dotychczasowych rekonstrukcjach przebiegu zbrodni, kompletność materiału dowodowego czy interpretacja dowodów archeologicznych. Wątpliwa jest też ocena wiarygodności i użyteczności relacji domniemanych świadków.
Co naprawdę wydarzyło się w Jedwabnem? Zobacz film „Jedwabne. Historia prawdziwa” online
Jak było naprawdę?
Jeden z odcinków „Tajemnic Jedwabnego” Tomasz Sommer poświęcił „kłamstwu założycielskiemu” mitu jedwabieńskiego. Jak podkreślał, ówczesny prezydent Aleksander Kwaśniewski, ówczesny minister sprawiedliwości Lech Kaczyński, ówczesny premier Jerzy Buzek, ówczesny prezes IPN Leon Kieres, ówczesny prymas Józef Glemp „już wszystko wiedzieli”, mimo że toczące się w tej sprawie śledztwo dalekie było od konkluzji.
– Podpowiem, że rąbka tajemnicy, skąd oni to wiedzieli, uchylił właśnie prymas Glemp. A powiedział: Rok wcześniej poważny Żyd uprzedzał mnie, że będzie głośno wokół tej sprawy, a potem przyszło do mnie paru wysokiej rangi polityków, którzy naciskali, żeby przeprosić, bo będzie gniew – relacjonował Sommer.
Tomasz Sommer wspomniał też o słynnej relacji Szmula Wassersteina, który „był albo nie był świadkiem wydarzeń”.
– Niezależnie od tego czy był tym świadkiem, czy nie, to przedstawił je (relacje – przyp. red.) w takiej formie, w jakiej te wszystkie zdarzenia jednak miejsca nie miały, z całą pewnością. Stworzył pewnego rodzaju fikcję literacką na ten temat, ale (…) mimo że widać na pierwszy rzut oka, że to wszystko jest nieprawdopodobne, to jednak to zostało uznane za prawdziwe przez pana Grossa, ale jak się okazuje, nie tylko – mówił.
Więcej na ten temat można przeczytać TUTAJ.
W ciągu ostatnich lat sprawę Jedwabnego badali Tomasz Sommer, Marek Jan Chodakiewicz i Ewa Stankiewicz. Owocem ich trzyletniej pracy jest dwutomowe wydawnictwo „Jedwabne. Historia prawdziwa”. Książkę w promocyjnej cenie można nabyć TUTAJ.
Powstały także skrócona wersja dwutomowego wydawnictwa oraz film. E-wydanie tygodnika „Najwyższy CZAS!” w formacie PDF poświęcone zbrodnie w Jedwabnem oraz link do filmu możecie państwo zamówić w naszej księgarni internetowej pod tym linkiem: FILM I PDF: Jedwabne. Historia prawdziwa.
