Z udziałem prezydenta i jego małżonki odbyła się w poniedziałek wieczorem w Pałacu Prezydenckim uroczystość zapalenia świec chanukowych. Z kolei w holu głównym Sejmu lampę chanukową z okazji żydowskiego Święta Świateł zapalili wicemarszałek Sejmu Piotr Zgorzelski, przedstawiciele społeczności żydowskiej w Polsce oraz goście z Ukrainy.
Prezydent Duda powiedział, że w tym roku Chanuka jest okazją do przypomnienia o pomocy świadczonej przez polskich Żydów, wobec Ukraińców, którzy przybyli do polski po inwazji Rosji.
– Przyjęliście Ukraińców Żydów i nie-Żydów i z całego serca dziękuję za ten akt braterstwa i człowieczeństwa – powiedział Prezydent RP. Dodał, że polska społeczność żydowska tuż po inwazji na Ukrainę przygotowała list będący deklaracją przyjęcia i goszczenia Ukraińców, „którzy dla nas nie są uchodźcami, ale gośćmi i tak ich przyjmujemy”.
– To święto ma swój specjalny wymiar. To święto zwycięstwa Izraela nad okupantami, którzy chcieli odebrać Izraelowi jego ojczyznę i religię, ale jednocześnie wielkie zwycięstwo Izraela jako ludu wiernego Bogu i zwycięstwa Boga, który miał pieczę nad Izraelem – podkreślił prezydent.
Andrzej Duda przypomniał, że symbolem Chanuki jest światło „będące symbolem opieki Boga” i przetrwania Żydów nawet w najstraszniejszych czasach. – To piękne i radosne święto – podkreślił. Składając życzenia całej wspólnocie polskich Żydów przypomniał, że po raz pierwszy obchody Chanuki w pałacu prezydenckim zorganizowano w 2009 r. z inicjatywy prezydenta Lecha Kaczyńskiego.
Rabin Michael Schudrich powiedział, że obchodząc Chanukę Żydzi muszą pamiętać o walce przeciwko ciemności, która toczy się na Ukrainie. – To wspólne zobowiązanie, aby pamiętać o tych, którzy dziś nie mają światła. Módlmy się, aby następna Chanuka była świętem światła także na Ukrainie – podkreślił rabin.
Prezydent zapalił szames – świeczkę, od której płomienia odpala się kolejne, następnie pozostali uczestnicy uroczystości zapalili osiem świec chanukowych. W trakcie zapalania świec odśpiewane zostały błogosławieństwa. Uroczystość zakończył koncert zespołu Sebastiana Wypycha, który wykonał tradycyjne melodie chanukowe.
#NaŻywo | Uroczystość zapalenia świec chanukowych z udziałem Pary Prezydenckiej [Sygnał udostępniony przez TVP INFO] https://t.co/C6D8vJl4j1
— Kancelaria Prezydenta (@prezydentpl) December 19, 2022
Uroczystości chanukowe w Sejmie Rzeczypospolitej Polskiej
Z kolei w uroczystości w Sejmie RP wzięli udział m.in. wicemarszałkowie Małgorzata Kidawa-Błońska i Piotr Zgorzelski, naczelny rabin Polski Michael Schudrich, dyplomaci, w tym ambasador Izraela w Polsce Jaakow Liwne, parlamentarzyści oraz przedstawiciele społeczności żydowskiej, a także goście z Ukrainy. List do uczestników spotkania wystosowała marszałek Sejmu Elżbieta Witek, odczytał go wicemarszałek Zgorzelski.
– Dzisiejsze spotkanie przywołuje wielowiekową historię współistnienia społeczności polskiej i żydowskiej, a także wyraża przywiązanie do najwyższej wartości, jaką jest wolność. Przypomina również historię sprzed ponad dwóch tysięcy lat – powstańczego zwycięstwa oraz cudu w świątyni jerozolimskiej. Przede wszystkim jednak obchody święta Chanuki są czasem radości i spełnienia w atmosferze świątecznego ciepła i jasnego blasku świec, który w symboliczny sposób rozświetla mrok, niesie nadzieję oraz spokój – podkreśliła marszałek Sejmu.
Życzyła wszystkim, by ten świąteczny okres upłynął w poczuciu wspólnoty, zdrowiu oraz dał wytchnienie od codziennego pośpiechu i zawodowych obowiązków. – Ufam, że tegoroczne spotkanie stanie się okazją do przyjacielskich rozmów i umacniania kulturowych więzi – dodała marszałek Sejmu.
Wicemarszałek Zgorzelski wyraził satysfakcję, że po długiej przerwie spowodowanej (mniemaną) pandemią święto Chanuki znów może być obchodzone w polskim parlamencie. Wicemarszałek Kidawa-Błońska podkreśliła, że uroczystość w Sejmie pozwala lepiej poznać się Polakom i Żydom, zrozumieć i polubić. – Światło ma wielką siłę i wielką moc, bo daje nam odwagę, potrafi wskazać drogę, daje poczucie bezpieczeństwa – mówiła Kidawa-Błońska.
Rabin Schudrich zaznaczył, że Chanuka to święto światła. Podkreślił przy tym symboliczne jak i materialne znaczenie światła. – Mamy obowiązek pamiętać, że nie wszyscy mają tak samo, niedaleko Polski, nasz sąsiad Ukraina – dzisiaj (tam) brakuje światła, czasami fizycznie, ponieważ jest ta kryminalna wojna przeciwko Ukrainie. Nie tylko duchowe światło, a nawet fizyczne światło często – (tego) teraz brakuje u naszego sąsiada Ukrainy – mówił Schudrich.
Podkreślił, że mamy obowiązek w czasie Chanuki – święta światła – pamiętać nasze dobre czasy i tak samo pamiętać, że innymi brakuje światła nawet w domu.
Ambasador Liwne powiedział, że obchodzenie święta Chanuki w Sejmie pokazuje jak silne są więzi pomiędzy narodami polskim i żydowskim. – Chanuka jest świętem świateł i rzeczywiście światło nie jest czymś, co możemy przyjąć za zagwarantowane, pokój nie jest czymś, co możemy przyjąć za zagwarantowane. Wiemy, że czasami musimy walczyć o pokój, czasami musimy walczyć o to, by odzyskać wolność i właśnie to dążenie do wolności jest jednym z elementów, który łączy narody polski i żydowski na przestrzeni wieków – podkreślił Liwne.
– Polska jest krajem przyjaźnie nastawionym do Izraela, jest naszym przyjacielem i pragnę jeszcze raz podkreślić, że stosunki pomiędzy naszymi krajami i naszymi narodami są, były i będą niezwykle istotne – dodał ambasador Izraela.
Rabin Szalom Dow Ber Stambler również podkreślił, że po przerwie spowodowanej (mniemaną) pandemią, w Sejmie RP znów zapalana jest lampa chanukowa, a Chanuka to święto tolerancji, świateł, święto przewagi i zwycięstwa duchowości i wartości nad mrokiem.
Podczas uroczystości w Sejmie lampę chanukową zapalili wspólnie rabin Szalom Dow Ber Stambler, gość z Kijowa, który na co dzień pomaga uchodźcom z Ukrainy oraz wicemarszałek Zgorzelski.
Chanuka
W kalendarzu żydowskim Chanuka rozpoczyna się zawsze 25 dnia miesiąca Kislew; w tradycyjnym kalendarzu jej obchody wypadają w listopadzie lub grudniu. Tegoroczna Chanuka rozpoczęła się w wieczorem 18 grudnia i potrwa do zachodu słońca 26 grudnia.
Chanuka jest jednym z najradośniejszych świąt judaistycznych, obchodzonym przez osiem dni. Każdego z nich po zapadnięciu zmroku Żydzi zapalają jedną świecę na chanukowym dziewięcioramiennym świeczniku – chanukiji. Na dziewiątym, pomocniczym ramieniu świecznika znajduje się szames – świeczka, od której płomienia odpala się kolejne. Nazwa święta pochodzi od czasownika chanach oznaczającego poświęcać, inaugurować.
Święto Świateł upamiętnia zwycięstwo Machabeuszy nad państwem Seleucydów. Gdy wojska Antiocha IV Epifanesa zdobyły Jerozolimę, władca zabronił żydowskich obrządków i nakazał prześladowanie niestosujących się do zakazu, a w Świątyni Jerozolimskiej ustanowił kult jednego z hellenistycznych bóstw. Żydzi pokonali najeźdźców w grudniu 164 r. przed Chrystusem.
Podczas ponownego poświęcenia Świątyni Jerozolimskiej wydarzył się cud – potrzebna do sprawowania obrządków oliwa paliła się przez osiem dni, choć przewidywano, że wystarczy jej zaledwie na jeden dzień. Od tamtej pory Żydzi, pamiętając o cudzie, zapalają w czasie Chanuki przez osiem dni chanukową świecę na chanukiji ustawianej przeważnie na parapecie okna w widocznym z ulicy miejscu.
Chanuka – jak podkreślają przedstawiciele Gminy Wyznaniowej Żydowskiej – to czas zadumy nad tradycją, ale również zabawy i radości, zwłaszcza dla najmłodszych. Najpopularniejszą zabawą chanukową dla dzieci jest tzw. drejdel, czyli czworoboczny bączek. Na jego ściankach znajdują się cztery hebrajskie litery: n, g, h, f/sz, które są pierwszymi literami zdania „Nes gadol haja szam”, co oznacza „Cud wielki zdarzył się tam”. Dzieci są także obdarowywane prezentami.
Tradycyjne potrawy chanukowe to m.in. przyrządzane na oleju na pamiątkę cudu placki ziemniaczane zwane latkes oraz nadziewane konfiturami pączki.
