2 maja jest od 2004 roku Dniem Flagi Rzeczypospolitej Polskiej. Tego dnia polscy obywatele w sposób szczególny czczą swoje barwy narodowe.
Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej ustanowiono na pamiątkę wydarzeń z 2 maja 1945 roku, kiedy polscy żołnierze zdobywający stolicę hitlerowskich Niemiec umieścili biało-czerwoną flagę na Kolumnie Zwycięstwa – Siegessäule oraz na Reichstagu w Berlinie.
2 maja odnosi się także do okresu PRL. W czasach komuny to właśnie tego dnia z urzędów i miejsc publicznych zdejmowano polskie flagi, by nie były one eksponowane 3 maja – w zniesione przez komunistów Święto Konstytucji 3 Maja.
Historia polskiej flagi
Skąd wzięła się polska flaga? O ile herby (w wyniku pomyłki lub ignorancji ustawodawców, polski herb nazywany jest godłem) towarzyszą państwom od zarania dziejów, to flagi narodowe są czymś stosunkowo nowym.
Barwy, biała i czerwona, na fladze Polski pochodzą oczywiście od herbu z białym orłem na czerwonej tarczy, który jest polskim symbolem od czasów Przemysła II.
Zanim pojawiły się flagi, monarchowie i szlachta używali chorągwi. O pierwszej chorągwi, która mogłaby zostać uznana za przodka polskiej flagi, pisze Jan Długosz, opisując przygotowania do Bitwy pod Grunwaldem.
Długosz pisze o „chorągwi wielkiej, na której wyszyty był misternie orzeł biały z rozciągnionemi skrzydły, dziobem rozwartym i z koroną na głowie, jako herb i godło całego Królestwa Polskiego”.
Bitwa pod Grunwaldem — jedna z największych bitew w średniowiecznej Europie. Doskonały przykład pokazujący jak walecznym i zawziętym narodem są Polacy. Od wieków walczyliśmy i będziemy walczyć o swoje! 🇵🇱#wojna #Polska #reparacje #OpłataZaCierpienie #NieMaBataRekompensata pic.twitter.com/gKmsUMGyVB
— Bohusz Sierota (@BohuszSierota) April 19, 2023
Kolejną poprzedniczką obecnej polskiej flagi była chorągiew Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Również w tym przypadku mieliśmy do czynienia z barwami białymi i czerwonymi – chorągiew składała się bowiem z trzech pasów dwóch czerwonych umieszczonych w dole i na górze oraz oddzielającym je pasie białym, na których umieszczano zwykle czterodzielny Federacji Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego.
Wszystkiego najlepszego z okazji #DzieńFlagi! pic.twitter.com/xHUZR1AyMB
— Szymon G Szewczyk (@sgszewczyk) May 2, 2023
Jeszcze przed rozbiorami jako barwy narodowe Polaków zaczęły krystalizować się trzy kolory, które do dziś kojarzą się z państwami słowiańskimi: granatowy, biały i czerwony. Obecnie barwy te widnieją we flagach m.in. Rosji, Czech, Słowacji etc.
Trójkolorowe barwy towarzyszyły Polakom także przez okres zaborów. To właśnie takie kolory widniały na sztandarach wznoszonych podczas Powstania Styczniowego i Powstania Listopadowego. Projektowany sztandar Królestwa Polskiego z sali Sejmu, wywieziony po powstaniu listopadowym przez Joachima Lelewela, również był granatowo-biało-czerwony.
Flaga w takiej wersji miała być też symbolem Rzeczypospolitej Trojga Narodoów – z wpisanymi w nią herbami Polski, Litwy i Ukrainy.
Równolegle do tych trzech barw w świadomości ludzi zaczęły pojawiać się także dwie – biała i czerwona. Były one obecne m.in. na szarfach zakładanych przez polskich oficjeli, gdy dokonywali oni oficjalnych otwarć różnych obiektów.
Sytuację polskich barw po raz pierwszy unormowano prawnie 7 lutego 1831 na wniosek posła Walentego Zwierkowskiego, wiceprezesa Towarzystwa Patriotycznego. Zapis ustawy miał być propozycją kompromisową pomiędzy barwą białą – nadaną przez Augusta II Mocnego i proponowaną przez konserwatystów i trójbarwną – biało-czerwono-szafirową – barwami konfederacji barskiej proponowanymi przez Towarzystwo Patriotyczne:
„Izba Senatorska i Izba Poselska po wysłuchaniu Wniosków Komisji Sejmowych, zważywszy potrzebę nadania jednostajnej oznaki, pod którą winni się łączyć Polacy, postanowiły i stanowią:
Artykuł 1.
Kokardę Narodową stanowić będą kolory herbu Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, to jest kolor biały z czerwonym.
Artykuł 2.
Wszyscy Polacy, a mianowicie Wojsko Polskie te kolory nosić mają w miejscu gdzie takowe oznaki dotąd noszonymi były.
Przyjęto na posiedzeniu Izby Poselskiej dnia 7 lutego 1831 rok”.
Co ciekawe – wcześniej takie barwy mogły się kojarzyć bardziej z Czechami niżli z Polską. Ostatecznie jednak, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, to właśnie biało-czerwona flaga został symbolem narodowym Polaków.
„Za barwy Rzeczypospolitej Polskiej uznaje się kolor biały i czerwony w podłużnych pasach równoległych, z których górny – biały, dolny zaś – czerwony” – możemy przeczytać w ustawie z 1 sierpnia 1919 roku.
Dziś mamy flagę szaro-różową, a nie biało-czerwoną?
Z początku flaga Polski były, wedle ustawy, biało-karmazynowa. W 1927 roku zmieniono odcień czerwieni na cynober (kolor będący na granicy czerwonego i pomarańczowego).
Biało-cynoberową flagę przywrócili komuniści w PRL. W 1980 roku znów zmieniono barwy Polski na te obowiązujące do dziś. Czerwono-pomarańczowy cynober zmieniono na barwę oznaczoną symbolem #D4213D, czyli bardzo ciemno-różową. Barwa biała ma z kolei odcień o numerze #E9E8E7, czyli w rzeczywistości jest jasno-szara.
Także wedle ustawy flaga Rzeczypospolitej Polskiej jest obecnie szaro-różowa, a nie biało-czerwona. Oczywiści powszechnie używa się flag o różnych odcieniach bieli i czerwieni.
