Kanclerz Austrii utrzymuje veto wobec włączenia Rumunii i Bułgarii do strefy Schengen, na które społeczeństwa obu krajów czekają od lat. Bukareszt grozi pozwem przed TSUE, a eksperci mówią o „celowym szkodzeniu i osłabianiu Rumunii” przez Wiedeń i o „ręce Moskwy”.
W niedawnym wywiadzie kanclerz Austrii zapowiedział, że kraj ten utrzyma na forum UE swoje weto wobec akcesji Rumunii i Bułgarii do strefy Schengen. Tłumaczył to obawą o napływ nielegalnych migrantów, co władze Bukaresztu, ale także eksperci, uważają za argument w przypadku Rumunii bezpodstawny i wyssany z palca.
„W Rumunii te działania Austrii są odbierane jako celowo szkodzące i bezpodstawne. Z naszego punktu widzenia niebędąca w NATO Austria osłabia ekonomicznie nas, ważne państwo flankowe sojuszu, tym samym działając na korzyść Rosji. W sytuacji gdy UE powinna się zjednoczyć, Austria buduje podziały” – powiedziała PAP Eugenia Gusilov, dyrektorka ośrodka analitycznego ROEC (Romania Energy Center).
Dodała, że argument „migracyjny” jest absurdalny. „Rumunia nie ma granicy z Austrią, a trasy nielegalnych migrantów nie prowadzą przez nasz kraj” – zaznaczyła.
„Bułgaria i Rumunia udowodniły, że są częścią obszaru Schengen, więc przyjmijmy je, bez dalszych opóźnień” – mówiła 13 września szefowa KE Ursula van der Leyen. Akcesję rekomendowały też instytucje unijne.
„Unijny mechanizm współpracy i weryfikacji CVM (dotyczący m.in. reform w sądownictwie i walki z korupcją) został niedawno zakończony po 16 latach” – podkreśla Gusilov.
Pomimo tego Wiedeń twardo obstaje przy swojej decyzji. W reakcji rząd w Bukareszcie zapowiedział, że rozważy pozwanie władz Austrii i rozstrzygnięcie sporu przed Europejskim Trybunałem w Strasburgu. Taki scenariusz, który docelowo miałby dopuścić przyjęcie Rumunii nie jednogłośnie, ale większością unijnych głosów, jest jednak dla Bukaresztu również mało korzystny, bo w najlepszym wariancie potrwa to ok. 2 lat.
„Jeśli kanclerz Nehammer nadal będzie niesprawiedliwie używać swojego prawa weta, jako premier będę musiał podważyć tę decyzję przed Europejskim Trybunałem w Strasburgu, by zażądać rekompensaty za straty, związane z brakiem akcesji” – powiedział premier Rumunii Marcel Ciolacu w wywiadzie dla „Der Standard”. Według niego straty te wynoszą co najmniej 2 proc. rumuńskiego PKB.
To jednak nie jest jedyny problem związany z blokowaniem dostępu Rumunii do Schengen. Rumuni czują się oszukani i uważani za obywateli drugiej kategorii w Unii Europejskiej. Temat ten często pojawia się zarówno w przestrzeni publicznej, jak i w prywatnych rozmowach. „To nas naprawdę boli – niby jesteśmy w UE, ale nawet podróżując odczuwamy, że +są równi i równiejsi+, bo mamy z innymi krajami członkowskimi kontrole graniczne” – mówi PAP Tudor, biznesmen z Bukaresztu.
Dlaczego w tym kontekście mówi się o „ręce Moskwy?”. „Bo wywołuje to w obu krajach (Rumunii i Bułgarii) dużą falę frustracji społecznej i poczucie, że UE odrzuca je po 11 latach oczekiwania” – pisze w analizie portal Digi24.ro. „Wspieranie nurtów eurosceptycznych i antyzachodniego populizmu zawsze było jedną z najpotężniejszych broni w wojnie hybrydowej Rosji w krajach UE” – czytamy w publikacji.
W Rumunii można często usłyszeć, że Austria jest „koniem trojańskim Moskwy”. Media wskazują na zależność Wiednia od rosyjskiego gazu i wyliczają, że już po rozpoczęciu pełnoskalowej agresji na Ukrainę, import tego surowca wzrósł. Zaznaczają też, że Austria dała Rosji zarobić wielokrotnie więcej niż wydała na pomoc Ukrainie, a tamtejszy biznes wciąż ma wiele, w tym niejasnych, powiązań z Moskwą i pomaga jej w obchodzeniu sankcji. Wypominają też Nehammerowi, że spotykał się z Władimirem Putinie w Moskwie już po rozpoczęciu wojny.
Dwaj rumuńscy eurodeputowani Eugen Tomac i Vlad Boto skierowali 13 września pismo do unijnego wysłannika ds. sankcji wobec Rosji Davida O’Sullivana, w którym domagają się zbadania „przestrzegania przez Austrię sankcji wobec Rosji i kierunku politycznego Unii Europejskiej”.
„Sama krytyka Austrii już nie wystarczy. Polityka Wiednia kładzie się cieniem na zdolności UE do radzenia sobie z konfliktami i kryzysami w sposób skoordynowany. Brak solidarności Austrii ze sprawą europejską wiele mówi o lojalności jej decydentów i firm” – wyjaśniał Tomac na Facebooku.
Zaznaczył m.in., że pomimo przyjętej przez UE polityce „drastycznego ograniczania stosunków gospodarczych z Rosją”, aby nie wspierać jej wojny przeciwko Ukrainie, Austria w 2022 r. zwiększała import z tego kraju (o 252 proc. w stosunku do 2019 r.), podczas gdy malał jej import z UE.
