Zwyczaj przynoszenia choinki na Święta Bożego Narodzenia do domu, przyszedł do Polski od Niemców, a konkretnie od Prusaków.
W Polsce, szczególnie na terenach wschodnich, zanim rozpowszechniła się tradycja przynoszenia do domu choinki, pielęgnowano zwyczaj nazywany diduchem, czyli dziadem. Polegał on na przynoszeniu pierwszego skoszonego snopu pszenicy, owsa lub niemłóconego żyta do domu na Boże Narodzenie. Snop był stawiany kłosem do góry w kącie izby.
Diduch, mający swoje korzenie w czasach przedchrześcijańskich, został z czasem wyparty przez tzw. podłaźniczkę. Jednak w wielu regionach stawiano równocześnie dziada i podłaźniczkę, zwaną także podłaźnikiem lub bożym drzewkiem. Był to czubek jodły, świerka lub sosnowej gałęzi odpowiednio udekorowany z zawieszany pod sufitem.
Podłaźniczka „konkurowała” przede wszystkim z choinką przez całą drugą połowę XIX w., aż do pierwszych dekad wieku dwudziestego.
Pewnych związków ze współczesnym zwyczajem przynoszenia choinek do domu doszukiwać się można już w starożytności. Egipcjanie przynosili liście palm daktylowych do domów w okresie przesilenia zimowego. Miały one symbolizować zwycięstwo życia nad śmiercią. Rzymianie z kolei ozdabiali drzewa bluszczem i laurem.
Narodziny choinki
Obecna tradycja choinek narodziła w XVI w., w Alzacji, która w tym czasie należała do niemieckiej Rzeszy (Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego). W tym czasie drzewka obwieszano różnego rodzaju ozdobami oraz jabłkami, mającymi symbolizować owoce rajskie drzewa.
XVI w. przyniósł rozpad zachodniego chrześcijaństwa na dwa główne wyznania: katolicyzm i protestantyzm. Zwyczaj wstawiania choinek do domu na okres Świąt Bożego Narodzenia szczególnie przyjął się właśnie u protestantów. Prawdopodobnie głównie dlatego, że zachęcał do tego twórca protestantyzmu Marcin Luter.
Maria Leszczyńska, córka króla Polski Stanisława Leszczyńskiego, która wychowała się w sąsiadującej z Alzacją Lotaryngią, kiedy została królową Francji, wprowadziła ten zwyczaj do Wersalu.
Choinka w Polsce
Do Polski choinki trafiły za pośrednictwem niemieckich protestantów stosunkowo późno. Stało się to dopiero w okresie zaborów i tylko w miastach.
Szczególnie zachęcali do tego prusaccy urzędnicy i oficerowie, zapewne dlatego, że widzieli w tym element kulturkmpfu. Wypieranie tradycyjnych polskich obyczajów przez nowy, lepszy, niemiecki zwyczaj, było na rękę Prusakom. Dopiero później choinki rozpowszechniły się na wsi.
W XIX w. choinki ozdabiano ciastkami, pierniczkami, rajskimi jabłuszkami oraz papierowymi ozdobami. Bombki pojawiły się dopiero w drugiej połowie XIX wieku.
Choinka stała się przede wszystkim symbolem rajskiego życia i odnowy okresie przesilenia zimowego, a gwiazda betlejemska symbolem latarni pomagającej w powrocie do domu. Światełka na choinkach broniły przed złymi mocami, a papierowe wówczas łańcuchy symbolizowały zniewolenie grzechem, a w Polsce dodatkowo zniewolenie narodowe i polityczne.
Źródło: Ekologia.pl, Opoka
