Zygmunt Szendzielarz „Łupaszka”, Hieronim Dekutowski „Zapora”, generał Emil „Nil” Fieldorf, rotmistrz Witold Pilecki – to najbardziej znani więźniowie, którzy stracili życie w stalinowskich zakładach karnych. Jednak z dokumentów wynika, że w maju 1945 roku, z chwilą zakończenia działań wojennych, we Wronkach, Rawiczu, Fordonie i w wielu innych więzieniach i obozach na terenie Polski przetrzymywano blisko 59 tysięcy osób „najbardziej niebezpiecznych dla ładu społecznego, zatwardziałych wrogów Polski Ludowej”. Dwa lata później było ich już 124 tysiące. Nie tylko wskutek wyroków śmierci, lecz przede wszystkim z powodu katastrofalnych warunków i szerzących się epidemii życie straciło ponad dwadzieścia tysięcy więźniów, a liczba ta wydaje się obecnie mocno zaniżona.
Wielu współcześnie żyjących Polaków nie zdaje sobie sprawy, jak ogromne spustoszenie w naszym społeczeństwie dokonało się za sprawą stalinowskiego terroru. Tym ważniejsza jest ta książka, która stawia sobie za cel jak najdokładniejsze przedstawienie prawdy tym, jak wyglądało codzienne życie w więzieniach w latach 1945–1956 i zbrodniach, do których dochodziło w zakładach karnych, obozach i ośrodkach pracy więźniów. Wiele spośród zawartych w niej informacji dopiero za sprawą tej publikacji wychodzi na światło dzienne – m.in. dzięki niedostępnej jeszcze do niedawna dokumentacji Departamentu Więziennictwa i Obozów Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego.
Dzięki książce profesora Tadeusza Wolszy dowiemy się, jak wyglądała organizacja zakładów karnych, ich regulaminy oraz praca strażników, którzy niejednokrotnie nadużywali swojej władzy. Autor imiennie wskazał najbardziej brutalnych funkcjonariuszy straży więziennej, odpowiadających za mordy popełnione na żołnierzach wyklętych. Jednak przede wszystkim poznamy życie więźniów – pracę i czas wolny, zobaczymy, jak mimo tragizmu sytuacji, w jakiej się znaleźli, obchodzili święta i uroczystości. Autor opisuje również ucieczki oraz bunty, które wybuchały w więzieniach i obozach. To ważna, przejmująca opowieść o wydarzeniach, które przez lata próbowano przeinaczać i ukrywać.
Norbert Rak
Więzienia stalinowskie w Polsce – Tadeusz Wolsza, Warszawa 2013
Książka do kupienia w naszej księgarni www.sklep-niezalezna.pl
