Przebieg rozmowy
1.Thomas K. Yazdgerdi:
a) w kwestii restytucji i dotyczącego jej raportu wynikającego z ustawy JUST: – przypomniał, że zgodnie z zapisami ustawy JUST, Sekretarz Stanu USA ma obowiązek nie później niż w ciągu 18 miesięcy po wejściu w życie tej ustawy, tj. w październiku 2019 r. przedstawić właściwym komisjom Kongresu stosowny raport. Zaznaczył jednocześnie, że z uwagi na fakt, iż jego kadencja konczy się w sierpniu 2019 r., zamierza zakończyć prace nad raportem jeszcze przed tą datą.
Główne novum ustawy polega na wprowadzeniu stałego obowiązku informowania o przebiegu restytucji w krajach, które przyjęły Deklarację Terezińską. Raport ten ma zawierać ocenę i opis charakteru/zakresu ustawodawstw krajowych dot. identyfikacji i zwrotu niesłusznie przejętego majątku w czasie Holokaustu oraz informację nt. zgodności ustawodawstw krajowych z celami (goals and objectives) Deklaracji Terezińskiej z 30 czerwca 2009 r.
– podkreślił, że sam ten raport będzie w pełni pokrywał się z zakresem Deklaracji Terezińskiej, a więc nie tylko kwestii restytucyjnych. Jako na szczególnie ważny aspekt wskazał zaangażowanie krajów w upamiętnienie Holokaustu i jego ofiar;
– zaznaczył, że to, co dla strony amerykańskiej jest najbardziej istotne w odniesieniu do kwestii restytucji, to przede wszystkim zagwarantowanie symbolicznego zadośćuczynienia jeszcze za życia ostatnich Ocalałych z Holokaustu;
– konsekwentnie podkreślał, że zdaje sobie sprawę, iż sprawa restytucji musi być rozpatrywana w horyzoncie czasowym 2019 r. jako roku wyborczego w Polsce z podstawowym terminem w postaci wyborów do parlamentu na jesieni 2019 r.;
– podkreślił, że strona amerykańska jest zainteresowana, aby w okresie do wyborów parlamentarnych w Polsce, a jednocześnie do momentu przekazania do Kongresu raportu w ramach ustawy JUST, strona polska w konkretny sposób posunęła kwestię restytucji do przodu;
– postęp w kwestii restytucji zdefiniował jako przystąpienie przez stronę polską do procesu prowadzącego do definitywnego rozwiązania kwestii restytucji, który to proces z kolei rozumiał, jako podjęcie rozmów z przedstawicielami społeczności żydowskich, przede wszystkim negocjacji o charakterze finansowym majacych na celu ustalenie konkretnych kwot mozliwych rekompensat, które, jego zdaniem, mogą mieć częściowy charakter;
– podkreslił, że strona amerykańska nie oczekuje i nie spodziewa się działań legislacyjnych w określonym wyżej horyzoncie czasowym, natomiast uważa za możliwe konkretne rozmowy i działania nie majace wymiaru publicznego i formalnego;
