W Polsce nie funkcjonuje spójny, kompleksowy system ujawniania i zabezpieczania mienia pochodzącego z przestępstw, który zapewniałby sprawne jego odzyskiwanie – wynika z raportu NIK.
W efekcie, w latach 2014-2018 udało się odzyskać tylko 3 mld zł. Nielegalne zyski przestępców oszacowano na 200-500 mld zł – wylicza NIK.
Tymczasem, według badań Europolu, w latach 2010-2014 w państwach UE zostało czasowo zajętych lub zamrożonych ok. 2,2 proc. aktywów pochodzących z przestępstw. 1,1 proc. tych aktywów zostało ostatecznie skonfiskowanych. W Polsce w podobnej długości okresie, tj. w latach 2014-2018, wartość zabezpieczonego mienia wyniosła ok. 0,8 proc. szacowanych zysków z przestępczości” – czytamy w komunikacie NIK.
Zdaniem NIK, dane Prokuratury prezentowane opinii publicznej nie obrazowały skuteczności systemu odzyskiwania mienia. Jednocześnie izba zwraca uwagę, że funkcjonowały znacząco różne liczby w odniesieniu do tego samego zjawiska. Pochodziły bowiem z systemów, które różniły się sposobem gromadzenia danych. Przykładowo w 2017 r. wartość mienia zabezpieczonego w postępowaniach prowadzonych przez Policję wg KSIP wyniosła prawie 394 mln zł. Podczas gdy wg SESPol było to ponad 1 mld 453 mln zł– podaje NIK.
Doraźne rozwiązania
NIK zwraca uwagę, że wartość zabezpieczonego mienia pozostawała w dysproporcji do szacowanych dochodów, jakie generowała działalność przestępcza w Polsce. Pomimo, że w 2018 r. nastąpił znaczący wzrost wartości zabezpieczonego mienia pochodzącego z przestępstw (z blisko 0,5 mld zł do ponad 1 mld zł rok do roku). Według Biura Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Narkotyków i Przestępczości, globalne szacunkowe zyski z przestępczości wynoszą od 2,3 do 5,5 proc. PKB. W przypadku Polski szacunkowe zyski przestępców w latach 2014-2018 wyniosły od 217 mld do 520 mld zł. Wartość zabezpieczonego mienia w tym okresie to 2,7 mld zł.
„Pomimo istotnego znaczenia procesu odzyskiwania mienia w zwalczaniu i zapobieganiu różnym formom przestępczości, do chwili obecnej Minister Sprawiedliwości – Prokurator Generalny nie określił roli, jaką ma on odgrywać w kształtowaniu polityki karnej w tym zakresie. Do tej pory nie opracowano systemowego dokumentu wyznaczającego długofalowe działania państwa w zakresie odzyskiwania mienia pochodzącego z przestępstw. Nie sprecyzowano również celów procesu i powiązanych z nimi priorytetów, koncentrując działania na doraźnie wprowadzanych rozwiązaniach, bez zapewnienia odpowiedniej ich koordynacji” – czytamy w raporcie NIK.
Źródło: NIK
