5 lipca Karol III został oficjalnie koronowany na króla Szkocji. Na uroczystości zabrakło jego syna Harry’ego i jego żony Meghan.
5 lipca Karol III pojawił się w szkockiej stolicy Edynburgu, by zostać koronowanym na króla Szkocji. Szkocja to kraj należący do Wielkiej Brytanii, mający jednak swój własny rząd, parlament i ogromną autonomię. Do 1603 roku Szkocja była osobnym królestwem i dlatego brytyjscy monarchowie osobno koronują się królów Anglii i Szkocji.
Król Karol wraz z królową-małżonką Kamilą wzięli udział w uroczystym nabożeństwie w katedrze św. Idziego. Brytyjski monarcha otrzymał szkockie królewskie insygnia: koronę Szkocji stworzoną w 1540 roku dla Jakuba V, berło, które Jakub IV dostał od papieża Aleksandra VI w 1494 roku i miecz „Elżbietę” przekazany Jakubowi IV w 1507 roku.
Ciekawostką jest fakt, że szkockie insygnia królewskie są starsze niż angielskie, którymi Karol III był koronowany w maju.
Podczas koronacji wykorzystano tzw. Kamień Przeznaczenia, zwany także Kamieniem Proroczym lub Mówiącym Kamieniem. Kamień ten najpierw służył do koronowania szkockich władców, a po 1296 roku używali go Anglicy. Jest to artefakt będący przedmiotem ostrego sporu pomiędzy Anglikami a Szkotami.
Kontrowersje w czasie koronacji
Także i tym razem nie udało się przeprowadzić koronacji całkowicie bez kontrowersji. Przede wszystkim – na koronacji zabrakło syna władcy księcia Harry’ego oraz jego żony Meghan.
Po drugie – koronacji towarzyszyła lewicowa demonstracja antyrojalistów, którzy skandowali hasła takie jak „to nie mój król”.
Jaką władzę w ma król Wielkiej Brytanii?
Monarchia brytyjska trwa nieprzerwanie od XII wieku, a ustrój w obecnej formie istnieje od 314 lat. Dla Polaków, którzy niestety utracili swoją monarchię, system brytyjski jest czymś egzotycznym. Często powtarza się u nas nieprawdę, że królowie i królowe brytyjskie są władcami jedynie tytularnymi. Prawda jest jednak inna.
Dzisiejszy ustrój Wielkiej Brytanii, który nazywamy najczęściej monarchią konstytucyjną, to w rzeczywistości połączenie nowoczesnego republikanizmu z całkiem klasyczną monarchią.
Monarcha wciąż pozostaje nadrzędną instytucją kontrolną władzy wykonawczej i ustawodawczej oraz spoiwem wszystkich przejawów działalności państwa – od władzy centralnej, przez wojskową, sądowniczą, religijną, po sprawy wewnętrzne (w tym działanie służb) i stosunki międzynarodowe.
Z tego statusu wynikają cotygodniowe spotkania monarchy z brytyjskimi premierami – władca jest na bieżąco ze wszystkim, czym zajmuje się państwo i zapewnia tym samym ciągłość władzy. Jest to ważne – wystarczy spojrzeć na to, co dzieje się w Polsce podczas zmiany władzy. Wielka Brytania omija te problemy dzięki swojemu systemowi.
Król Wielkiej Brytanii jak prezydent w Polsce?
Często funkcje monarchów brytyjskich porównuje się do funkcji prezydenta RP. Rzeczywiście jest kilka punktów stycznych. Monarcha brytyjski to: głowa państwa, zwierzchnik sił zbrojnych. Ma prawo wetować ustawy parlamentu i prowadzi politykę zagraniczną. W tych kwestiach król Karol III ma taką samą władzę, jak w Polsce ma dziś Andrzej Duda.
Monarchowie brytyjscy mają jednak dużo większą władzę niż prezydenci. Co więc należy do władzy Karola III? Najważniejsze, ale wciąż nie wszystkie, funkcje monarchów brytyjskich:
- Monarcha powołuje premiera i może go odwołać. Tak samo każdego z ministrów. Może również rozwiązać parlament. Monarcha ma także pełną wiedzę o jawnych i tajnych działaniach państwa.
- Monarcha jest zwierzchnikiem sił zbrojnych Wielkiej Brytanii oraz wszystkich pozostałych służb. Przykładowo – służby specjalne działają w imieniu Jej/Jego Królewskiej Mości, a nie państwa.
- Każda ustawa przechodząca przez parlament potrzebuje podpisu władcy. Odmawiając podpisu lub zwlekając z podpisaniem danej ustawy, monarcha wpływa na politykę państwa. Dodatkowo zasada ta działa nie tylko w Wielkiej Brytanii, ale także w wielu państwach, które uznają brytyjskiego monarchę za głowę państwa. Monarcha może także odesłać ustawę do Sądu Najwyższego (lub odpowiednika – np.: w Szkocji, Walii) w celu zbadania jej konstytucyjności lub po prostu ją zawetować.
- Monarcha reprezentuje Wielką Brytanię w kontaktach z zagranicą. Podpisuje pakty i konwencje międzynarodowe oraz przyjmuje ambasadorów obcych państw. Monarcha mianuje ambasadorów. To także pałac, a nie rząd czy urzędy, wydaje paszporty obywatelom brytyjskim.
- Monarcha decyduje o formalnym wypowiedzeniu wojny lub zawarciu pokoju. Król lub królowa decydują o uznaniu nowego państwa, wcieleniu go do Korony lub usunięciu z niej (miało to miejsce wiele razy w czasie panowania Elżbiety II).
- Monarcha ma prawo łaski, które nie podlega zaskarżeniu ani ocenie sądów. Może także zredukować czyjś wyrok. Sam monarcha natomiast ma immunitet zupełny – nie można go skazać ani osądzić. W obecności monarchy nie wolno nikogo aresztować. Nie można również prowadzić śledztwa na terenie królewskiego pałacu.
- Monarcha kształtuje elity w Wielkiej Brytanii. To może najważniejsza funkcja monarchy – szczególnie w społeczeństwie takim, jak brytyjskie. Monarcha decyduje o nadawaniu szlachectwa i przyznawaniu orderów. Może tym samym kształtować elity, które później robią karierę polityczną i medialną.
- Monarcha brytyjski jest również zwierzchnikiem Kościoła Anglikańskiego. Monarcha ma prawo do mianowania biskupów.
Jak widać prerogatywy monarchy w Wielkiej Brytanii są o wiele większe niż władza prezydenta w Polsce. Do tego należy doliczyć szacunek, jakim cieszy się monarcha jako głowa państwa z wielowiekową tradycją, a także wpływ na kulturę. Rodzina królewska w Wielkiej Brytanii pełni również funkcję celebrycką, co także pozwala wpływać im na to, co dzieje się na Wyspach, bowiem to celebryci są w XXI wieku jest z najbardziej wpływowych grup.
Król Karol III zlecił przejrzenie prywatnych zapisków swojej matki
