Jedynym regionem, który nie został zalany potopem czerwonego terroru była tradycyjnie katolicki Kraj Basków. W tej części Hiszpanii nie doszło do prześladowań Kościoła, nie płonął świątynie, nie nastąpiła kolektywizacja dóbr odebranych klerowi. Jedynym, który rozstrzelał tu księży był sam Francisco Franco. Los ten spotkał jednak kilkunastu proniepodległościowych duchownych, który wspierali obóz republikański. Nie zginęli za wiarę ale z powodu działalności politycznej. trzeba wszakże przyznać, ze siły generała Franco prześladowały za to duchownych i wyznawców protestanckich odłamów chrześcijaństwa. Oczywiście nie na taką skalę jak terroryzowano i eksterminowano katolicki kler po stronie republikańskiej ale także zdarzały się aresztowania, tortury i morderstwa protestanckich ministrów i pastorów. Kule uśmierciły pastora Miguela Blanco z Sewilli, pastora Jose Fernandeza z Granady. Niszczono zbory, palono Biblię i religijne książki, kradziono wszelkie wartościowe rzeczy. Chodziło o wyplenienie z Hiszpanii „protestanckiej herezji”.
Procesy beatyfikacyjne męczenników religijnych w Hiszpanii zaczęły się niemal zaraz po zakończeniu wojny domowej. jeszcze w 1939 roku Stolica Apostolska poprosiła aby w parafiach i diecezjach zebrano dokumentację prześladowań. Kiedy już ją zebrano biskupi rozpoczęli procesy diecezjalne i materiały przesłano do Watykanu. Papież Paweł VI wstrzymał jednak dalsze prace. Uznał, że będzie lepiej jeśli minie 50 lat od tragicznych wydarzeń. Ten termin upłynął podczas pontyfikatu Jana Pawła II. Do chwały ołtarzy zostały jako pierwsze wyniesione trzy karmelitanki z Guadalajary. W 1987 roku. Podczas pontyfikatu Jana Pawła II i Benedykta XVI odbyło się kilkanaście, w tym wiele masowych, uroczystości beatyfikacyjnych ofiar hiszpańskiej wojny domowej. Łącznie do tej pory za męczenników uznano 979 osób. Teraz papież beatyfikuje kolejnych. Ale trzeba pamiętać, że liczba tych beatyfikowanych jest tylko ułamkiem ogólnej liczby ofiar prześladowań Kościoła w tamtym okresie.
czytaj też: Alkohol, przemoc, skrajna bieda. Trudne dzieciństwo Pierwszej Damy
